Beste ouders,
Regelmatig krijg ik de vraag of ik tips heb m.b.t. het beoefenen van een instrument bij kinderen. Inmiddels heb ik de ervaring hoe het is als kind om een instrument te bespelen, als docent om het te doceren, en ook als ouder om het te begeleiden. We hebben drie kinderen die elk een ander instrument bespelen. Een heus pianotrio bij elkaar met piano, viool en cello.
Lucas is 11 jaar en speelt prachtig cello, al zeg ik het zelf. Hij vindt het fantastisch, is dol op de lessen. Maar hij neemt nooit (echt nooit!) initiatief om zelf te gaan oefenen. Zelfs niet met twee muzikanten als ouders. Dat overzicht heeft hij nog niet en dat hoeft ook niet. Het ertoe zetten is het lastigste dat er is en dat is exact de reden waarom het vaak spaak loopt bij kinderen en er gestopt wordt met muziekles. Het is om die reden aan mij als ouder om zijn muzieklessen tot een succes te brengen, want hij kan het niet alleen. Met onderstaande tips wordt het oefenen thuis makkelijker. Veel succes, maar bovenal plezier gewenst!
1) Zorg voor goede afspraken. Leg uit dat je met alle liefde elke dag een kwartiertje wil helpen, en dat dit exact is wat je zegt: helpen. Er is daarom geen ruimte voor ruzie en je kind heeft met enige regelmaat de bevestiging nodig dat je er bent om te helpen. Maak hiervoor ook een één-tweetje met de docent, zodat dit regelmatig even terugkomt in de les en de docent dit ook kan bespreken. Herhaling is noodzakelijk, zeker met het leren van een instrument. Dat geldt ook voor dit geheugensteuntje.
2) Zorg voor structuur: elke dag een vast tijdstip om te oefenen. Bijv. voor of na het avondeten. Oefenen kan net zo normaal worden als tandenpoetsen of ontbijten. Het hoort in de routine van het kind te zitten, zodat er geen twijfel ontstaat. Oefenen vergt veel van een kind (en levert ook veel op!), maar net zoveel van een ouder. Wees hier bewust van, zonder hulp van een ouder, wordt het oefenen voor een kind tienmaal moeilijker.
3) Kinderen zijn verschillend, sommigen willen dat ouders meehelpen, sommigen willen alles zelf doen. Het is echter wel belangrijk om er bij te zitten wanneer ze oefenen. Lees de instructies uit de lesnotitie voor, vraag of ze het willen herhalen of vraag wat de docent ermee bedoelt, zodat ze het voor kunnen doen of jou kunnen uitleggen. Over het algemeen vinden kinderen het heel leuk om iets uit te leggen. Daarnaast creëer je op deze manier een momentje op de dag tussen jullie tweeën, waar de aandacht volledig voor het kind is. Het is niet noodzakelijk dat je zelf alles van het instrument weet of noten kan lezen.
4) Positieve stimulatie. Een hobby is leuker als je er goed in bent. Zelfs al is je kind er (nog) niet goed in, dan nog zijn complimenten belangrijk, het geeft hen immers een goed gevoel. Geef geen valse complimenten, ze hebben het prima door wanneer iets niet gemeend is. Je kan hen thuis helpen door bijvoorbeeld te zeggen: “Dat klonk al heel behoorlijk! Heb je op … gelet? Dan wordt het vast nog beter.” Als je niks weet te verzinnen kan je bijvoorbeeld iets over de houding zeggen, inlevingsvermogen, concentratievermogen, doorzettingsvermogen etc.
5) Beloning. Onze kinderen gaan heel goed op beloningen en in dit huidige digitale tijdperk maak ik daar graag gebruik van. Voor elke minuut dat ze oefenen, krijgen ze een minuut extra tablettijd dat in het weekend verzilverd kan worden. Het helpt ook met toetjes: eerst oefenen, daarna krijg je een toetje. Omdat ze door deze beloningen vaker oefenen, wordt de muziek vanzelf makkelijker. En omdat het makkelijker wordt, is het oefenen ook leuker.
6) Maak gebruik van een oefenschema en print het uit. Je kan hier de dagen van de dag invullen en wat er geoefend wordt. Door af te vinken, te stickeren, te stempelen of simpelweg een krulletje te zetten, kan je heel inzichtelijk maken wat er wanneer is geoefend. Dit is direct ook een beloningssysteem. Ook hier kan je een één-tweetje mee maken met de docent: er kan bijv. een grote sticker op komen wanneer er goed is geoefend. Na het oefenen kan je tevens d.m.v. smileys geven de oefentijd evalueren. Laat het kind zelf bepalen of het goed heeft geoefend of dat het nog beter kan. Hierdoor leren kinderen hun eigen inzet te evalueren. Het kan bijvoorbeeld zijn dat het te oefenen liedje nog helemaal niet goed gaat, maar dat ze wel goed hun best hebben gedaan. Dat is enorm veel waard en is fijn om te benadrukken.
7) “Ik kan het niet, het is te moeilijk!” is een veelgehoorde kreet tijdens het studeren. Help je kind eraan herinneren hoe ver het al is gekomen sinds het is begonnen met muziekles. “Dit vond je eerst ook lastig, maar kijk eens hoe goed je dit nu al kan! Zo gaat dat met oefenen, we zeggen niet voor niks: oefening baart kunst.”
8) Oefen niet te lang. Werken met een kookwekker of timer op de telefoon kan vaak heel goed helpen, op die manier is de oefentijd afgebakend en weet het kind precies waar het aan toe is. Wil het daarna nog meer oefenen? Prima, alleen maar fijn. Maar is het klaar met oefenen, dan is dat ook geen enkel probleem. De tijd onderverdelen d.m.v. een kookwekker kan ook helpen. Geef liedjes een paar minuten, gaat de pieper, maar is het liedje nog niet ‘perfect’? Geen probleem, morgen weer een dag.
9) Heeft je kind veel huiswerk op? Verdeel de liedjes onder. Doe vandaag de eerste twee regels, en morgen de volgende twee en herhaal deze cyclus. Op deze manier is het te behappen.
10) Doorspelen is iets heel anders dan oefenen. Bij oefenen is je volledige concentratievermogen erbij. De liedjes twee keer doorspelen is niet voldoende. Gaat het ergens mis? Probeer samen met je kind uit te vogelen waar het precies mis ging en waarom. Laat vooral je kind het zelf beantwoorden, daar leert hij/zij het meeste van. De vergrootglastechniek is hierbij zéér belangrijk: Oefen die specifieke maat apart (vergroot het uit) Gaat het goed? Begin dan een maat ervoor en kijk of het dan nog steeds lukt. Gaat het goed? Speel dan de hele regel en kijk of het nog steeds lukt. Dit heet ook wel ‘met terugwerkende kracht studeren’.
11) Leer je kind om vooruit te lezen. Als het de noot leest op het moment dat hij/zij het moet spelen, dan is het steevast te laat. Zeker bij instrumenten waarbij je meerdere balken moet lezen (piano/orgel/harp) is het nóg meer van belang om vooruit te lezen.
12) Heb je een CD bij het boek? Fantastisch, liedjes klinken dan al gauw volledig. Maar je kan niet in één keer met CD meespelen. Dit zijn de stappen:
- Speel de CD af en luister alleen. Luister daarna nog een keer en lees mee met de bladmuziek.
- Speel de CD af en klap mee met het ritme.
- Leer het liedje zonder CD, begin rustig bij regel 1 en bouw het op.
- Speel de CD af en speel mee op je instrument.
- Het zal af en toe misgaan. Dat is niet erg, dat hoort erbij. Niet opgeven, maar doorgaan.
13) Het is fijn om te beseffen dat muziekles niet alleen muziekles is, het geeft je kind tevens levenslessen mee. Opgeven hoort niet bij muziekles. Zelfs als je kind even een dipje heeft, leert het dat het hier ook weer uit kan komen. Een instrument bespelen kent pieken en dalen, vroeg of laat krijgt iedereen te maken met een dipje. Dat is helemaal niet erg, het hoort erbij, ook professionele muzikanten hebben hier last van. Dat besef is voor kinderen erg belangrijk. Het is vrijwel onvermijdelijk dat er een periode komt dat je kind nu niet zoveel oefent, maar over een tijdje wel weer lekker bezig is. Door niet te stoppen met de lessen, blijft je kind bezig met muziek, en ontwikkelt het door.
Andere voordelen van muziekles zijn dat je kind leert om vooruit te plannen, te evalueren, goed te luisteren. Je kan zelfs op jonge leeftijd al beginnen met positieve feedback te geven en ontvangen.
